Bu His Ne Anlama Geliyor?

Yorgunluk Değilse Bu Ne?

Psikoloji literatüründe bu durum, tükenmişliğin erken bir evresi olarak tanımlanır. Christina Maslach ve arkadaşlarının geliştirdiği Maslach Burnout Modeli, tükenmişliği yalnızca enerji kaybı olarak ele almaz.

Araştırmalara göre tükenmişlik üç boyutta ilerler:

• Duygusal tükenme
• Duyarsızlaşma / duygusal kopukluk (depersonalization)
• Azalan kişisel yeterlilik hissi

Maslach ve Leiter’in (2016) vurguladığı önemli nokta şudur:

Duygusal kopukluk, çoğu zaman yoğun yorgunluk ortaya çıkmadan önce başlar.

Yani kişi hâlâ çalışabilir, üretken olabilir ama bağ zayıflamıştır.

Bu yüzden “yorulmadım ama kopuğum” hissi, tükenmişliğin erken ama kritik bir göstergesidir.

---

Duygusal Kopukluk Nedir?

Duygusal kopukluk, bireyin yaptığı işe ya da bulunduğu role karşı duygusal mesafe koymaya başlamasıdır.

Leiter & Maslach’ın çalışmalarına göre bu durum, kişinin kendini korumak için geliştirdiği bir psikolojik savunmadır.

Kişi farkında olmadan şunu yapar:

• Duygusal yatırımı azaltır
• Beklenti düşürür
• Bağ kurmaktan geri çekilir

Bu, “umursamazlık” değil; fazla yüklenmeye karşı bir regülasyon çabasıdır.

---

Beyin Neden Bağ Kurmayı Bırakır?

Bağlanma ve motivasyon, yalnızca istekle ilgili değildir.
Beyin belirli psikolojik ihtiyaçlar karşılanmadığında bağ kurmayı sürdürmez.

Self-Determination Theory (Deci & Ryan) bu ihtiyaçları üç başlıkta toplar:

• Anlam
• Otonomi
• Aidiyet

Araştırmalar, bu üç ihtiyaç uzun süre karşılanmadığında:

• İçsel motivasyonun azaldığını
• Duygusal geri çekilmenin arttığını
• Kişinin “otomatik pilot”a geçtiğini gösteriyor.

Bu durumda kopukluk, bir başarısızlık değil; psikolojik bir uyum tepkisidir.

---

Neden “Yorgun” Gibi Hissettirmiyor?

Çünkü bu aşamada beden hâlâ dayanıyordur. Ama duygusal sistem geri çekilmiştir.

Affective neuroscience alanındaki çalışmalar, duygusal bağ ile fiziksel enerji arasında zaman farkı olduğunu gösterir.

Özetle:

• Enerji düşüşü gecikmeli gelir
• Bağ kaybı erken başlar

Bu yüzden kişi şunu söyler:

“Enerjim var ama içim yok.”

Bu, klinik açıdan oldukça anlamlı bir ifadedir.

---

Neden Bu Hissi Görmezden Geliyoruz?

Çünkü modern çalışma kültürü, işlevselliği sağlıklılıkla karıştırır.

WHO’nun ruh sağlığı raporlarına göre, çalışmaya devam edebilen bireyler çoğu zaman “iyi” kabul edilir. Oysa zihinsel iyi oluş, yalnızca işlevsellikten ibaret değildir.

Araştırmalar şunu gösteriyor:

• Duygusal kopukluk fark edilmeden uzun süre devam ederse
• Daha derin tükenmişlik ve kaygı bozukluklarına zemin hazırlar

---

Bu Bir Alarm mı?

Evet. Ama bu alarm, “yandım bittim” değil. Bu his, zihnin şu cümlesidir:

“Bu şekilde devam etmek bana iyi gelmiyor.”

Psikolojik olarak bu aşama, değişim için en sağlıklı farkındalık noktasıdır.

---

Son Söz

Herkesin yorulduğu bir dünyada, kopuk hissetmek bazen zayıflık değil, aşırı uyumun bedelidir. Bu hissi bastırmak yerine anlamlandırmak, kendinle yeniden temas kurmanın ilk adımı olabilir.